Αντί – υπερκατανάλωση
Β. Το φαινόμενο πέρα από τα πρόσωπα (03)
Γιατί θα είναι δύσκολος και επίπονος ο δρόμος για την αποκατάσταση της οικονομικής λειτουργίας, τουλάχιστον στους υποφερτούς ρυθμούς του πρόσφατου παρελθόντος:
Γιατί ο υπέρογκος αλληλοδανεισμός δεν αφορά την κατανάλωση που αντιστοιχεί σε μία, λίγο έως πολύ, φιλελεύθερη οικονομία «δυτικού» τύπου. Αφορά την υπερκατανάλωση. Δηλαδή ένα ολόκληρο σύστημα (πολιτικό, επιχειρηματικό, μηντιακό) κατέβαλε τεράστιες προσπάθειες να πείσει ένα μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού ότι για την καθημερινή του διαβίωση, του είναι απαραίτητα, όχι απλώς εκείνα που ήδη κατανάλωνε εξαντλώντας τον μισθό του, αλλά και άλλα προϊόντα που δεν προλάβανε καν να καταναλώσει. Φυσικά, επειδή η αξία τους ξεπερνούσε τα όρια του μισθού του, οι τράπεζες του έδωσαν απλόχερα δάνεια για να χρηματοδοτήσουν την υπερβολή…
Η διάθεση αποδοχής από τους πελάτες των τραπεζών για δανειοδότηση με σκοπό την υπερκατανάλωση, είχε στρωθεί κυριολεκτικά με ροδοπέταλα. Από το Κράτος, από τα ΜΜΕ, ακόμα και από τα σχολεία.
Για παράδειγμα:
1) Όλα τα Ευρωπαϊκά Προγράμματα Χρηματοδότησης για επαγγελματίες με σκοπό την σύγκλιση της χώρας μας με τις χώρες της Ε.Ε παρότρυναν σχεδόν αναγκαστικά τους δικαιούχους σε σύναψη δανείων από τις τράπεζες. Ακόμα και οι κρατικές αποζημιώσεις για φυσικές καταστροφές «αμπαλάρονταν» σε ένα πακέτο που περιλάμβανε και ένα δάνειο.
2) Οι διαφημίσεις για δάνεια και τα πρότυπα μέσα από σήριαλ και δήθεν δημοσιογραφικές εκπομπές, πρόβαλαν τον δανεισμό και κυρίως, τον δανειζόμενο σαν κάποιον προνομιούχο και επιτυχημένο. Αυτό γινόταν έναντι αδράς αμοιβής και χωρίς κανέναν έλεγχο από τις αρμόδιες αρχές της Πολιτείας. Πολλές φορές γινόταν και γίνεται και τζάμπα, αφού τα ίδια τα ΜΜΕ, ακόμα και οι δημοσιογράφοι είναι από τους πρώτους που έχουν δανειστεί με σκοπό την κατανάλωση υπερβολής.
3) Όχι τυχαία, στον χώρο της βασικής εκπαίδευσης παρέχεται η γνώση για το πώς αναπαράγεται το τάδε είδος της πεταλούδας, αλλά δεν παρέχεται η εκπαίδευση για την καλλιέργεια κουλτούρας αποταμίευσης ή ανάπτυξης «αμυντικών» σκέψεων και δράσεων που προστατεύουν από τους μηχανισμούς που ωθούν στην υπερκατανάλωση.
Γ. Η Οικονομία της υπερκατανάλωσης
Τα τελευταία χρόνια μάθαμε για την οικονομία της κατανάλωσης. Έγινε πολύς λόγος και υποτίθεται πως οι κοινωνίες τις δύο προηγούμενες δεκαετίες είχαν εντοπίσει τα καλά και τις παρενέργειες από την λειτουργία της κοινωνίας της κατανάλωσης. Υποτίθεται ότι θα έπρεπε να είχαν αναπτυχθεί άμυνες από την Πολιτεία για να προστατευθούν εκείνοι που έπρεπε από αυτό το σύστημα.
Οι σημερινές συνθήκες σε διεθνές περιβάλλον αποδεικνύουν ότι οι κοινωνίες ανά τον κόσμο, όχι απλώς δεν έλαβαν κανένα μέτρο για την προστασία τους από την αλόγιστη κατανάλωση, αλλά το ακριβώς αντίθετο. Ενέδωσαν στην υπερκατανάλωση και στις εταιρείες που έχουν δομήσει την στρατηγική τους και τον τρόπο λειτουργίας τους στην υπερκατανάλωση.
Αυτή η αρνητική «πρόοδος» είναι απίστευτο πως γιγαντώθηκε τα τελευταία χρόνια. Θα πρέπει να σκεφτεί κανείς ότι αυτού του είδους οι εταιρείες μαζί με τις τράπεζες πρόλαβαν να υποβάλουν σε κατανάλωση και υπερκατανάλωση – δανεισμό σχεδόν ολόκληρο τον κόσμο μέσα σε λιγότερο από 15 χρόνια.
Έως το 1990 ένα πολύ μεγάλο κομμάτι του κόσμου που ονομαζόταν «ανατολικό μλοκ» μόλις και κατανάλωνε με σαφείς περιορισμούς, που άφηναν έξω από το παιχνίδι του εμπορίου αυτού του είδους τις εταιρείες. Επίσης, η Κίνα και άλλες μεγάλες χώρες της Ασίας και της Αφρικής βρίσκονταν πολύ περισσότερο «έξω» από το σύστημα της κατανάλωσης. Για υπερκατανάλωση, ούτε λόγος. Τώρα, εκτός από κάποιες χώρες στις οποίες δεν υπάρχουν συνθήκες για να λειτουργήσει αυτού του είδους η οικονομία (ανθεί μόνο η κατανάλωση προϊόντων πολέμου) και κάποιες άλλες μικρές που ακολουθούν τον δρόμο του «πατριωτικού προστατευτισμού», όλες οι άλλες βρίσκονται ενταγμένες στα σύνδρομα ή τις συνέπειες της υπερκατανάλωσης. Η Κίνα για παράδειγμα, δεν έχει εξαντλήσει τα όρια της ούτε στην κατανάλωση, ούτε στην υπερκατανάλωση. Όμως έχει στήσει την οικονομία της για να εξυπηρετεί χώρες που υπερκαταναλώνουν. Εφόσον αυτές οι χώρες έχουν πρόβλημα και η Κίνα έχει πρόβλημα.
Ακόμα και οι πολυεθνικές εταιρείες που χρηματοδότησαν τα πρότυπα της υπερκατανάλωσης διεθνώς, τώρα έχουν και αυτές πρόβλημα γιατί δεν μπορούν να λειτουργήσουν σ’ ένα περιβάλλον εμπορίου που δεν έχει χρήματα για να υπερκαταναλώσει. Γι’ αυτό και είναι οι πρώτες που απολύουν ή πτωχεύουν. Κερδισμένοι, με φουσκωμένου τραπεζικούς λογαριασμούς είναι όσοι μέτοχοι «τραβούσαν» τα κέρδη τους τα προηγούμενα χρόνια και τα τοποθετούσαν σε προσωπικούς λογαριασμούς. Κανονικά, θα έπρεπε από αυτά τα χρήματα να στηρίξουν τις επιχειρήσεις τους, όπως κάνει και ο τελευταίος κάτοχος μαγαζιού, όταν υπάρχουν «κεσάτια» στην αγορά. Όμως, αυτοί υποχρεώνουν το Κράτος να τους στηρίξει, εκβιάζοντας τους πολιτικούς με την ανεργία και το πολιτικό κόστος.
Με την σειρά τους, έχουν πρόβλημα όλοι οι τομείς της οικονομίας, σε όλα σχεδόν τα Κράτη, γιατί απέκτησαν εμπορικές σχέσεις εξάρτησης με τις πολυεθνικές και το υπερκαταναλωτικό μοντέλο λειτουργίας τους, τα τελευταία χρόνια. Για να υπάρξει διέξοδος, πρέπει να υπάρξει αλλαγή στο «μοντέλο» λειτουργίας της οικονομίας. Προς το παρόν, οι πολιτικοί επιδιώκουν ανάταξη του μοντέλου. Όχι αλλαγή. Αυτός ο δρόμος, δεν θα φέρει την λύση γιατί προϋποθέτει την επιστροφή των υπερκερδών από την υπερκατανάλωση, που θα πρέπει να ριχτούν ξανά στην οικονομία.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ…
ΚΩΣΤΑΣ Ν. ΔΡΑΓΑΤΗΣ 